تفاوت فرش دستباف و ماشینی
فرش مهم ترین جلوه هنر اصیل ایرانی است. فرش ها با فرهنگ و زندگی روزمره ما ایرانی ها گره خورده اند. هنوز هم برای خیلی ها کراهت دارد که با کفش پا روی فرش بگذارند. خانه ای که فرشی در آن پهن نباشد، خانه نیست!
اما آیا هر فرشی آن جلوه گری هنر ایرانی را دارد؟ آیا فرش های ماشینی می توانند زیبایی سنتی فرش های دستبافت را به خانه ما بیاورند؟ اصلاً فرق آن ها چیست؟ حال که می توان فرش بافت، چرا هنوز هم فرش دستبافت می بافند؟
فرش هایی که به صورت دستی و ماشینی تولید می شوند تفاوت های بزرگ دیگری هم دارند که در زیر به 10 مورد از مهم ترین آن ها اشاره می کنیم:
1. نحوه قرار گرفتن گره ها
در فرش های دستبافت، گره هایی که در پشت فرش قرار گرفته اند کاملاً یکنواخت نیستند و به خاطر یکسان نبودن ضخامت الیاف و دستی بودن فرآیند کار، بعضی از گره ها کوچکتر از بعضی دیگر هستند. در فرش های ماشینی اما تمامی گره های پشت فرش به خاطر ماشین بافت بودن کاملاً یکسان و یکنواخت هستند.
یکنواخت نبودن گره های پشت فرش های دستبافت به معنای بی کیفیت بودن آن ها نیست، بلکه اتفاقی کاملاً طبیعی است که به خاطر دستی بودن فرآیند بافت در همه فرش ها رخ می دهد.
2. طرح و نقش فرش
به واسطه تفاوت در ضخامت الیاف به کار رفته و اختلاف ضخامت بین پودهای زیر و روی قالی در رج های مختلف، طرح و نقش رویه فرش های دستبافت ممکن است صد در صد متقارن و یک اندازه نباشد. البته این اختلاف هماهنگی در طرح فرش ایرانی اصولاً آن قدر واضح نیست که به چشم بیاید.
در فرش های ماشینی اما طرح و نقش فرش کاملاً هم اندازه و متقارن در می آید زیرا ضخامت ها یکسان بوده و بافت به صورت ماشینی و دقیق انجام می شود.
3. تفاوت در لبه ها و کناره ها
برای دوختن کناره های فرش دستبافت از الیاف همرنگ زمینه، سه تار را می گیرند و بعد از تمام شدن بافت هر رج، آن ها را به دور نخ تار می پیچند تا کناره های فرش ظاهری بهتر و مستحکم تر داشته باشد. کناره های فرش های ماشینی اما از دل تارها نیامده و با استفاده از دستگاه بافندگی دوردوزی می شود.
در فرش های دستبافت برای دوختن لبه ها، ریشه های ابتدایی و انتهایی فرش (همان تار) را با کمک نخ های چله سفت می کنند تا گره قالی محکم تر شود اما ریشه های لبه فرش های ماشینی از گره زدن ابتدا و انتهای تارها نبوده و به صورت جداگانه (برای داشتن ظاهری نزدیک به فرش های سنتی) به آن دوخته می شود.
4. الیاف به کار رفته
برای بافت فرش های دستبافت بیشتر از الیاف طبیعی مانند پشم، ابریشم طبیعی یا کرک استفاده می شود اما فرش های ماشینی اغلب با استفاده از الیاف مصنوعی مانند اکریلیک، پلی استر، جوت و ابریشم مصنوعی تولید می شوند.
5. دوام و ماندگاری
به واسطه استفاده از الیاف طبیعی مرغوب، لبه های گره دار واقعی، کناره های بافته شده از نخ های تار و تراکم بالاتر، فرش های دستبافت دوام و طول عمر بسیار بالاتری نسبت به فرش های ماشینی دارند. البته بسته به الیاف به کار رفته، طول عمر فرش های ماشینی با یکدیگر متفاوت است ولی به طور متوسط طول عمر آن ها بین ۲۰ تا ۲۵ سال است. این در حالی است که فرش دستبافت به راحتی دو تا چهار برابر این مدت عمر می کند.
البته باید در نظر داشت رنگ فرش های دستبافت نسبت به فرش های ماشینی حساس تر است و در صورت شستشوی نامناسب و نگهداری نادرست، ممکن است پس از چند سال جلوه اولیه خود را از دست بدهد. این موضوع به دلیل استفاده از رنگ های طبیعی در رنگ آمیزی الیاف فرش های دستبافت است که در برخورد مداوم با مواد شوینده نامناسب، آسیب می بیند. بنابراین به مراقبت بیشتری نیاز دارد.
6. تعداد رنگ ها
فرش های ماشینی اغلب به صورت ۸ رنگ تولید می شوند، اما در مدل های مرغوب تر، تعداد رنگ های به کار رفته می تواند به ۱۴ رنگ هم برسد. این در حالی است که برای بافت فرش های دستبافت حداقل از ۳۰ رنگ مختلف استفاده می شود. از این رو تنوع رنگ و طرح در فرش های دستبافت بسیار بیشتر از نمونه های ماشینی است.
7. تفاوت در نرمی و لطافت
از آنجایی که فرش های دستبافت با استفاده از الیاف طبیعی بافته می شوند، نرمی و لطافت بسیار بیشتری نسبت به فرش های ماشینی دارند. علاوه بر این، لطافت آن ها با گذشت زمان از بین نمی رود.
این در حالی است که فرش های ماشینی به دلیل کوبیده شدن در طول زمان، پس از چند سال آن طراوت و لطافت اولیه خود را به شکل محسوسی از دست می دهند.
8. تفاوت قیمت فرش ماشینی و دستبافت
برای بافتن یک فرش دستبافت ۹ متری، یک تا سه نفر باید به مدت یک سال یا یک سال و نیم زحمت بکشند. این حجم از کار، ذوق و هنر، علاوه بر مرغوب بودن جنس الیاف مورد استفاده، باعث شده تا فرش های دستبافت قیمت بسیار بالاتری نسبت به فرش های ماشینی داشته باشند که با الیاف ضعیف تر، در مدت زمان چند روز یا حتی چند ساعت تولید می شوند.
ارزان ترین فرش دستبافت موجود در بازار حداقل دو و نیم برابر گران ترین فرش ماشینی قیمت دارد. اختلاف قیمت فرش های ماشینی و دستبافت می تواند تا ۲۰۰۰ درصد هم برسد!
9. نحوه بافت
فرش های ماشینی توسط دستگاه های بافندگی صنعتی بزرگ بافته می شوند اما فرش های دستبافت هنر دست هنرمندان قالیباف هستند و طی مدت زمانی بسیار طولانی تر، روی دار قالی بافته می شوند.
10. شانه و تراکم فرش
به طور معمول، شانه و تراکم فرش های دستبافت بسیار بیشتر از فرش های ماشینی است. اصولاً هرچقدر شانه و تراکم فرش های ماشینی بیشتر باشد، شباهت بیشتری به فرش های دستبافت پیدا می کند. به صورت کلی، بالاتر بودن شانه و تراکم فرش نشان دهنده جزئیات بیشتر در طرح رویه و دوام و ماندگاری فرش است (می توانید آن را مانند مگاپیکسل در نظر بگیرید).
فرش های ماشینی را می توان در قالب ۳۵۰، ۵۰۰، ۷۰۰ و حتی ۱۲۰۰ و ۱۵۰۰ شانه هم خریداری کرد. هرچقدر شانه و تراکم فرش ماشینی بیشتر باشد، قیمت بالاتری خواهد داشت.
خرید فرش ماشینی
اگر به دنبال خرید فرش ماشینی هستید، هیچ کجا بهتر از بازار فرش نخواهد بود. در این فروشگاه آنلاین، تلاش کرده ایم خرید فرش را به ساده ترین شکل ممکن پیش ببریم. کافیست طرح فرش های مورد نظر خود را انتخاب کرده و سفارش خود را نهایی کنید. ارسال فرش ها از طریق بازار فرش، کاملا رایگان خواهد بود.
علاوه بر این، می توانید طرح هایی که فعلاً موجود نیستند را سفارش داده و تا 45 روز کاری دریافت کنید.
بازار فرش، تمام مشخصات فرش ها را درج کرده و می توانید از طریق بخش مشخصات محصول، آنها را مشاهده کنید و در نهایت بهترین انتخاب ممکن را داشته باشید.
سخن آخر
تفاوت فرش دستبافت و ماشینی گاهی اوقات می تواند آنقدر زیاد باشد که نتوان هر دو آن ها را در یک گروه جای داد. با این وجود، فرش های ماشینی امروزی آنقدر در زمینه کیفیت پیشرفت کرده اند که توانسته اند با تکیه بر قیمت مناسب خود، تا حد زیادی جای فرش های دستبافت را در خانه ها بگیرند. هرچند فرش دستبافت هنوز هم جایگاه رفیع خود را به عنوان یک اثر هنری حفظ کرده است.
